Ամերիկացի գրող եւ ճանապարհորդ Գրեգորի Դիլը շրջել է աշխարհի 50 երկրներում: Ցանկանալով ավելին իմանալ իր արմատների ու հայ տատիկի մասին՝ նա 2019 թվականին տեղափոխվել է Կալավան գյուղ եւ այդ ժամանակվանից հաստատվել այնտեղ։ Հայաստանում գտնվելու ընթացքում նա գրել է բազմաթիվ գրքեր, վարում է սեփական բլոգը եւ վարում է անգլերենի նորարարական դասընթաց։
NEWS.am STYLE-ը զրուցել է Գրեգորիի հետ այն մասին, թե ինչն է իրեն դուր գալիս եւ ինչն է նյարդայնացնում, ինչն է զարմացնում եւ ով է գրավում, եւ ով, ըստ աշխարհիկ ճանապարհորդի, պետք է իշխի Հայաստանում։ Գրեգորին կիսվել է հայ կանանց նկատմամբ վերաբերմունքի մասին։ Նա անդրադարձել էվ հայ հասարակության մեջ կանանց նկատմամբ խտրականության եւ ճնշումների խնդիրներին։
«Դասեր կանանց համար»․ ո՞րն է առեղծվածը
«Զավեշտալի է՝ երբ սկսեցի դասավանդել այստեղ, դասերիս ամբողջությամբ հաճախում էին կանայք: Ես չեմ գովազդել, որ դասընթացները միայն կանանց համար են։ Ես չեմ ձգտել դասընթացը դարձնել բացառապես իգական սեռի համար, պարզապես եկել են միայն կանայք: Գրեթե միշտ դասարանի 90-ից 100%-ը կանայք էին։ Եվ ես մտածեցի՝ ինչու՞: Որտե՞ղ են այն բոլոր երիտասարդները, ովքեր ցանկանում են սովորել օգտակար եւ հետաքրքիր հմտություններ: Եվ նրանք ինձ պատասխանեցին, որ այս երկրում տղամարդիկ չեն ուզում սովորել։ Կամ նրանք չափազանց զբաղված են պատերազմով։ Բայց նույնիսկ այն բանից հետո, երբ նրանք վերադարձան, պարզապես հիմարություն են համարում կամավոր լինել ինչ-որ բան սովորելու համար»:
Միեւնույն ժամանակ, Գրեգորին զարմացել է, թե ինչպես են այդ «խելացի, լայնախոհ, ստեղծագործ կանայք» իրենց լիովին կառավարված եւ անզոր զգում այս «կոպիտ, հիմար, դաժան տղամարդկանց» առաջ, որոնցից «նրանք այնքան են վախենում»։
Ի՞նչ կմտածի ամուսինս։ Ի՞նչ կմտածի հայրս։ Ոչ ոք ինձ հետ չի ամուսնանա, եթե ես ճիշտ չհագնվեմ, կամ հանրության մեջ չշփվեմ սխալ մարդկանց հետ, կամ ծխախոտ չծխեմ… Օտարի տեսանկյունից դա բոլորովին խելագար ու սրտաճմլիկ է թվում: Դա ցանկացած տեղ ողբերգություն կլիներ, բայց դա ավելի շատ ողբերգական է, քանի որ ես տեսնում եմ, թե ինչպիսի կանանց հետ է դա տեղի ունենում։ Այս խելացի եւ հավակնոտ կանայք ազնվորեն ավելի լավին են արժանի: Նրանք չպետք է գտնվեն քարանձավային ենթամարդկանց հսկողության տակ»:
Մայրիշխանություն է
Գրեգորին համոզված է, որ «այստեղ կանայք պետք է վերահսկեն», եւ ոչ թե իր «համոզված ֆեմինիզմի» պատճառով, այլ որովհետեւ «սա այն է, ինչ նա տեսնում է»։
«Ես տեսնում եմ, որ այս երկրի ամենախելացի եւ ընդունակ խավը սարսափած է ամենահիմար, ամենաանհաս, ինֆանտիլ դասակարգից. եւ ես զգում եմ, որ եթե մենք կարողանայինք մի փոքր փոխել ուժերի այդ հարաբերակցությունն ու ազատել կանանց այն կաշկանդումներից, որոնք նրանց դնում են տղամարդիկ, այս ամբողջ մշակույթը, պատկերավոր ասած, կարող էր դառնալ ավելի խելացի եւ առաջադեմ, ու դա տեղի կունենա շատ արագ: Դա ձեռնտու կլիներ բոլորին… Կարծում եմ, որ տղամարդիկ սրանից են վախենում, եւ հավանաբար դրա համար են ուզում սպանել ինձ նման մեկին այս գաղափարները քարոզելու համար։ Նրանք ինձ համարում են սպառնալիք իրենց իշխանության համար»:
«Քարոզչությունը վտանգավոր է»
Գրեգորին բազմաթիվ առցանց մահվան սպառնալիքներ է ստացել՝ նշելով, որ իր «քարոզչությունը վտանգավոր է», մինչդեռ նա փորձում է անել միայն «չեզոքացնել ուղեղի լվացման պտուղները»։ Նա վստահեցնում է, որ ընդամենը փորձում է շտկել այն վնասը, որ «սովետական եւ հնացած մտածելակերպը» հասցրել է հայի ենթագիտակցությանն ընդհանրապես եւ կանանց ինքնագնահատականին մասնավորապես։
Այստեղ բոլորը, նրա կարծիքով, զոհ են դարձել սերնդեսերունդ տարածված հնացած մտածելակերպի։ Հայաստանում կյանքի նկատմամբ մոտեցումները պահպանողական են եւ սերտորեն կապված ավանդույթների հետ։ Այս մոտեցումներից հրաժարվելը շատ հայերի գիտակցության մեջ հավասարազոր է հանցագործության:
Գոյություն ունեցող հայրապետական կարծրատիպերը քանդելու համար Գրեգորին «մշակութային եւ բարոյական բանավեճեր» է անցկացնում։ «Ես ուզում եմ անգլալեզու զրույցների ընթացքում նոր փիլիսոփայական գաղափարներ մտցնել նրանց ուղեղներում՝ ոչ թե տարբեր աշխարհայացքների մասին դասախոսություններ կարդալով, այլ բանավեճերի ու քննարկումների ժամանակ օգնելով նրանց գալ իրենց եզրակացությունների: Դա օգնում է բացել նրանց միտքը նոր հնարավորությունների համար, որպեսզի նրանք կարողանան արտահայտել, թե ովքեր են իրականում, միաժամանակ յուրօրինակ կերպով բարելավելով իրենց ճանաչողական անգլերենը»:
Կապիտան Ամերիկա կամ Սթիվ Ռոջերս
Եվ այնուամենայնիվ, Գրեգորին պատմեց, որ իրեն հաճախ չեն լսում եւ անտեսում են հայ հասարակության մեջ, մինչդեռ ինքը պատրաստ է դառնալ «Կապիտան Ամերիկա» հայ կանանց համար…
Ո՞վ է նա։ Կալավանի մի տեսակ woke-մեսիա կամ գեղեցիկ հայուհուն անհույս սիրահարված սովորական տղա։
«Նա պարզապես փայլուն կին է՝ գեղեցիկ, խելացի, ռոմանտիկ: Ես զգում եմ, որ նա գիտի եւ լրացնում է ինձ։ Ես մի քանի անգամ շրջել եմ աշխարհով եւ երբեք չեմ հանդիպել նրա նման մեկին։ Բայց հենց որ ծնողներն իմացան կատարվածի մասին, նա սարսափեց ու անհետացավ, քանի որ գիտեր, որ երբեք հավանություն չեն տա մեր միությանը, քանի որ ես հայ չեմ։ Ոչ թե այն պատճառով, որ նրանք կարծում են, որ ես վատ մարդ եմ կամ կարող եմ ծեծել նրան կամ կոտրել նրա սիրտը, այլ այն պատճառով, որ ես չունեմ հայկական ավանդական տեսակետը ամուսնության եւ ընտանիքի մասին, ու դա ինձ սպառնալիք է դարձնում իրենց համար»:
«Դա պարզապես ապշեցուցիչ է: Բոլոր առումներով այս կինը հիանալի է, նա այնքան լայնախոհ է, այնքան բաց, մենք այնքան ենք համապատասխանում: Բայց մի պահ հետո նա վերածվում է շատ խոցելի մարդու, քանի որ կարծում է, որ հայրը չի հավանի իր արածը։ Դա կոտրում է իմ սիրտը»:
«Մի անգամ ես նրան հարցրի. եթե ես քեզ բերեի Ամերիկա, եւ հայրս հրաժարվեր քեզ հետ հանդիպելուց, քանի որ դու ամերիկացի չես, դու կասեիր, որ նա ռասիստ է, եւ դու ճիշտ կլինեիր: Ի՞նչ կզգայիր, եթե այդքան արժեզրկված լինեիր նրա աչքում, ում սիրում ես: Եթե նույն բանն այստեղ է կատարվում, ես ինչպե՞ս պետք է զգամ։ Նա պատասխանում է. «Նա պարզապես չի ուզում, որ ես ամուսնանամ սխալ մարդու հետ, եւ անհանգստանում է, որ դու ինձ հետ վատ կվարվես»: Լու՞րջ։ Այդ պատճառո՞վ է հրաժարվում խոսել ինձ հետ: Որովհետեւ նա ուզում է համոզվել, որ ես լավ մարդ եմ, եւն դրա լավագույն միջոց ինձ հետ չշփվելն ու իմ մասին ոչինչ չպարզելն է։ Շատ տրամաբանական է»։
Գրեգորին նշել է, որ իր ընկերուհու հայրը ոչ մի դեպքում միակը չէ, ով խուսափում է իր հետ շփվելուց։ «Անկեղծ ասած, թվում է, որ բոլորն ուղղակի փորձում են ինձ անտեսել: Կարծես թե նրանք չեն կարող իրականությունը տարբերել սիմուլյացիայից: Սա իրական երեւակայության աշխարհ է։ Պահպանողականությունը, ձախողման ենթագիտակցական վախն ու դատապարտումը Հայաստանը դարձնում են երեսպատման երկիր։ Սա մի երկիր է, որտեղ մարդիկ հաճույք են ստանում գեղեցիկ խոսքեր ասելուց, եւ վերջ։ Նրանք բավականաչափ չեն մարմնավորում իրենց առաջադեմ գաղափարները։ Նրանք պարզապես թքած ունեն: Նրանք պատասխանատվության եւ պարտքի զգացում չունեն, պարտավորություններ ու ցանկություն չունեն հիշելու, որ երբեւէ կակազել են այս հավակնությունների մասին: Պարզապես զարմանալի է: Սա շատ վտանգավոր է եւ դատապարտված ձախողման, քանի որ դա նշանակում է, որ տեսականորեն նրանք կարող են արդարացնել գրեթե ամեն ինչ իրենց համար…»:
Գրեգորիի հետ հարցազրույցի շարունակությունը կարդացեք մոտ օրերս։
Ալեքսանդրա Ունանյան