Հումանիտար բնույթի խնդիրները չեն կարող կապվել քաղաքական ճանաչման հետ: Այս մասին NEWS.am-ին տված հարցազրույցում ասել է Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Դավիթ Բաբայանը:
Պարոն Բաբայան, ի՞նչ իրավիճակ է արտաքին քաղաքականության մեջ եւ ի՞նչ խնդիրներ են դրված Հանրապետության առջեւ:
Այն, ինչի միջով ստիպված էին անցնել Արցախն ու հայ ժողովուրդը, բնականաբար չի կարող չազդել մեր երկրի արտաքին քաղաքականության վրա եւ որոշակի շտկումներ մտցնել դրա իրականացման մեջ: Կարելի է ասել, որ, անկախ պատմական հարվածներից եւ մարդկային ու տարածքային անփոխարինելի կորուստներից, մի շարք ավանդական խնդիրներ արտաքին քաղաքականության մեջ մնացել են անփոփոխ: Դա ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության վերջնական խաղաղ կարգավորումն է, Արցախի Հանրապետության միջազգային ճանաչումը, երկկողմ կապերի զարգացումը: Բնականաբար, ներհայկական կապերի հետագա ամրապնդումն անսասան է մնացել: Սակայն ներկա իրավիճակը եւս մի շարք կարեւոր մարտավարական փոփոխություններ է թելադրում: Առաջին հերթին, արտաքին քաղաքականությունը պետք է շատ ճկուն լինի: Ավելին, ըստ էության, դիվանագետները ոչ միայն պետք է արտաքին քաղաքականության մեջ անմիջականորեն ներգրավված մարդիկ լինեն, այլ նաեւ` պետական շատ կառույցներ: Սա ժամանակի հրամայականն է: Բոլոր քայլերը պետք է մի քանի քայլ առաջ մտածվեն, PR-ը, հույզերն եւ կենացները պետք է նվազագույնի հասցվեն: Բնականաբար, այսօր գերխնդիրն Արցախի սուբյեկտիվության պահպանումն է, այդ թվում` աշխարհաքաղաքական: Իսկ Արցախի աշխարհաքաղաքական նշանակությունը նույնիսկ այս վիճակում է մնացել, քանի որ Անդրկովկասյան տարածաշրջանը, ուժերի աշխարհաքաղաքական հավասարակշռությունը դրանում մեզ հետ մի բան է, առանց մեզ` բոլորովին այլ: Ավելին, Արցախի անհետացումը տեկտոնական պայթյունների դետոնատոր կդառնա Մերձավոր Արևելքի, Կենտրոնական Ասիայի, Կովկասի, Վոլգայի շրջանի, Արեւելյան Եվրոպայի եւ այլնի հսկայական տարածություններում: Սրանք իրավիճակի ամենակարեւոր առանձնահատկություններն են: Ինչ վերաբերում է սոցիալական ցանցերում Արցախի արտգործնախարարության լուծարման վերաբերյալ տեղեկատվության տարածմանը, ապա այդ լուրերը չեն համապատասխանում իրականությանը: Համենայն դեպս մենք նման տեղեկատվություն չունենք: Ի դեպ, այդ լուրերը մեկնաբանել է Արցախի բարձրագույն ղեկավարությունը, նշվել է, որ դրանք չեն համապատասխանում իրականությանը: Արտաքին գործերի նախարարությունն աշխատում է իր նախկին ռեժիմով: Հիմա մի քիչ ավելի շատ աշխատանք կա: Մենք չենք գովազդում մեր աշխատանքը, եւ դա ճիշտ է: Աշխատանքի դաշտը մեծ է եւ աշխատանքի ծավալը` եւս:
ԶԼՄ-ներում եւ սոցցանցերում հրապարակումներ եղան Արցախ մուտք գործելու հետ կապված խնդիրների մասին: Պարզաբանեք` ինչի՞ մասին է խոսքը:
Ահաբեկիչների` հանրապետություն մուտքը կանխելու համար վերահսկման նոր համակարգ է ներդրվում: Մենք բարելավում ենք վիզաների տրամադրման համակարգը, եւ իսկապես տեխնիկական խնդիրներ կան: Մենք ներողություն ենք խնդրում անհանգստության համար. մի քանի օրից բոլոր հարցերը լիովին կլուծվեն:
Ճշտեմ. հրապարակումներն այն մասին էին, որ այսուհետ Ստեփանակերտը մուտքի թույլտվությունները համաձյնեցնելու է Բաքվի հետ: Դա ճի՞շտ է:
Բաքվի հետ որեւէ համաձայնություն չկա եւ չի կարող լինել: Համակարգն Արցախի Հանրապետության տարածք մուտքի համար Բաքվի հետ համաձայնություն չի ենթադրում: Այս համատեքստում Ադրբեջանից որեւէ կախվածություն լինել չի կարող:
Շատ է խոսվել չճանաչված երկրների քաղաքացիների իրավունքների պաշտպանության մասին: Ինչպե՞ս են գործերն ընթանում այդ մասով:
Ինչ վերաբերում է հումանիտար ոլորտին, ապա կարգավիճակը չպետք է որեւէ նշանակություն ունենա: Ի՞նչ է ստացվում, եթե պետությունը ճանաչված չէ, ապա դրա ժողովրդին կարելի է ցեղասպանության ենթարկել, իսկ հետո ասել` պետությունը ճանաչված չէ՞: Այդպես կարելի է վարվել ցանկացած պետության հետ, հետ կանչել ճանաչումը, ցեղասպանություն կազմակերպել, ապա ասել, որ այն չճանաչված պետություն է: Նման քաղաքական խտրականությունն անընդունելի է: Քանի որ ճանաչված լինելը եւ հումանիտար խնդիրները կապված չեն: Չի կարող ժողովրդի կամ նրա մշակութային ժառանգության դեմ ցեղասպանության արդարացումը պայմանավորված լինել ճանաչման բացակայությամբ: Սա մարդասիրական իրավունքի, բարոյականության եւ էթիկայի կոպիտ խախտում է:
Խոսվում է Ադրբեջանի կողմից վերահսկվող տարածքներում հայկական մշակութային ժառանգության պաշտպանության անհրաժեշտության մասին, սակայն փաստացի… Ադրբեջանը համառորեն հրաժարվում է թույլատրել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ներկայացուցիչների այցը:
Դա նույնպես շատ լուրջ խնդիր է: Այստեղ խաղաղապահները շատ կարեւոր դեր են խաղում: Հենց Ռուսաստանի եւ նախագահ Պուտինի ջանքերի շնորհիվ է, որ Դադիվանք համալիրն փաստացի չի ավերվել Ադրբեջանի կողմից: Բայց կան բազմաթիվ հուշարձաններ, եկեղեցիներ եւ խաչքարեր, որոնք անխնա ոչնչացվում են ադրբեջանական կողմի կողմից, եւ մենք ոչ մի կերպ չենք կարող ազդել դրա վրա: Ուստի կարեւոր է, որպեսզի ներգրավված լինի միջազգային հանրությունը, որպեսզի պատասխանատվությունը չլինի բացառապես խաղաղապահների կամ մի կողմի վրա, այս դեպքում` Ռուսաստանի: Չէ որ մշակութային ժառանգությունը համաշխարհային հարստություն է: Դա պետք է արվի միջազգային կառույցների, այս դեպքում` ՄԱԿ-ի կողմից, որը, ըստ համաձայնության, պետք է նաեւ մասնակցի հումանիտար հարցերի լուծմանը Ղարաբաղում: