Ռեժիսոր Մայքլ Գուրջյանի «Ամերիկացի» ֆիլմը, ըստ Ազգային կինոկենտրոնի, արժանացել է FIFOG 2023 արծաթե մրցանակին Ժնեւի Արեւելյան միջազգային կինոփառատոնում (FIFOG):
«Ամերիկացի»-ն ամերիկահայ Չարլիի պատմությունն է, ով 1947 թվականին հայրենադարձվում է Հայաստան և հայտնվում խորհրդային բանտում։ Նա գտնում է, որ կարող է իր խցի պատուհանից նայել հաջորդ բնակարանը, որտեղ բնիկ հայը, անտեղյակ, որ իրեն հսկում են, կամաց-կամաց բացահայտում է երկաթե վարագույրի հետևում թաքնված Հայաստանի հոգին։
«Ամերիկացի»-ն ամերիկահայ Չարլիի պատմությունն է, ով 1947 թվականին հայրենադարձվում է Հայաստան եւ հայտնվում խորհրդային բանտում։ Նա գտնում է, որ կարող է իր խցի պատուհանից նայել կողքի բնակարանը, որտեղ բնիկ հայը, անտեղյակ, որ իրեն հսկում են, կամաց-կամաց բացահայտում է երկաթե վարագույրի հետեւում թաքնված Հայաստանի հոգին։
Երիտասարդ տարիքում Չարլին փախել է Հայոց ցեղասպանությունից։ Նրա ընտանիքի բախտն այդքան էլ չի բերել։ Չնայած ողբերգությանը, Չարլիին հաջողվում է պահպանել աշխարհի հանդեպ զարմանքի մանկական զգացումը: Այնուամենայնիվ, ինչպես շատ փախստականներ եւ որբեր, Չարլիի մեծ սրտում մի բաց կա: 1947 թվականին նա վերադառնում է Հայաստան, որտեղ նրան դիմավորում է խորհրդային կոմունիզմի դաժան իրականությունը։ Գրեթե անմիջապես Չարլին ձերբակալվում է փողկապ կրելու անհեթեթ հանցագործության համար։ Որպեսզի Չարլին իր «կոսմոպոլիտ» վարքագծով չազդի մյուս բանտարկյալների վրա, նրան տեղափոխում են մեկուսարան։
Չարլին հայտնաբերում է, որ իր խցի պատուհանից դուրս գտնվող բանտի պատը վնասվել է վերջերս տեղի ունեցած երկրաշարժի ժամանակ։ Եվ անցքի միջով նա կարող է նայել հարեւան բնակելի շենքին …
Բնակարանում ապրող հայ զույգը՝ Տիգրանն ու Ռուզանը, դառնում են Չարլիի միակ կապը արտաքին աշխարհի հետ։ Ամեն առիթով նա դիտում է նրանց, վերապրում նրանց անձնական կյանքի մանրամասները, ճաշում նրանց հետ, ծիծաղում, լացում, երգում եւ պարում նրանց հետ: Ամբողջ ընթացքում բացահայտելով հայկական մշակույթը, որի մասին ոչինչ չգիտեր։ Չարլին սկսում է խորապես հոգ տանել Տիգրանի մասին՝ համակրելով այս խորհրդային հային, ով ստիպված էր ճնշել երաժշտության, սննդի, արվեստի եւ կյանքի հանդեպ իր կրքերը: Բայց հետո, ճակատագրի անսպասելի շրջադարձով, Տիգրանը հայտնաբերում է, որ Չարլին հետեւում է իրեն, ի զարմանս Չարլիի, Տիգրանը չի հայտնում նրա մասին, այլ փոխարենը թույլ է տալիս Չարլիին էլ ավելի ներթափանցել իր աշխարհ:
Հանգամանքների այս երկու գերիների շնորհիվ վերածնվում է հավատը սիրո եւ կախարդանքի հանդեպ, իսկ Չարլին վերջապես գտնում է այն, ինչի համար եկել է Հայաստան՝ իր հայրենիքը։
